“အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္း”

(၁၉၄၈)ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ(၁ဝ)ရက္ေန႔တြင္ ကမာၻ႔ကုလသမဂၢအဖြဲ႕ညီလာခံ အစည္းအေဝးႀကီးက လူ႔အခြင္႔အေရးေၾကညာစာတမ္းႀကီးကို အတည္ျပဳ၍... ေၾကညာလုိက္ရာ ထုိေၾကညာစာတမ္းႀကီး၏စာသားသည္ ေနာက္စာမ်က္ႏွာမ်ားတြင္ အျပည့္အစံုပါရွိသည္။ ဤကဲ့သုိ႔ရာဇဝင္တင္မည့္ ေၾကညာခ်က္ကိုျပဳလုပ္ၿပီးေနာက္ ဤညီလာခံအစည္းအေဝးႀကီးက ကမာၻ႔ကုလသမဂၢအဖဲြ႕ဝင္ ႏိုင္ငံအားလံုးအား ထိုေၾကညာစာတမ္းႀကီး၏စာသားကို အမ်ားျပည္သူတို႔ ၾကားသိေစရန္ေၾကညာပါမည့္ အေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ထုိ႔ျပင္ႏိုင္ငံမ်ား၊ သို႔တည္းမဟုတ္ နယ္ေျမမ်ား၏ ႏိုင္ငံေရးအဆင့္အတန္းကုိလုိက္၍
ခဲြျခားျခင္းမျပဳဘဲ အဓိကအားျဖင့္ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ အျခားပညာေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားတြင္ ထုိေၾကညာစာတမ္းႀကီးကုိ
ျဖန္႔ခ်ိေဝငွေစရန္၊ ျမင္သာေအာင္ျပသထားေစရန္၊ ဖတ္ၾကားေစရန္ႏွင္႔ အဓိပၸာယ္ရွင္းလင္းေဖာ္ျပေစရန္ ေဆာင္ရြက္ပါမည့္
အေၾကာင္းျဖင့္လည္းေကာင္း ဆင့္ဆိုလုိက္သည္။

စကားခ်ီး . . .
လူခပ္သိမ္း၏မ်ဳိး႐ုိးဂုဏ္သိကၡာႏွင္႔တကြ လူတုိင္းအညီအမွ်ခံစားခြင္႔ရွိသည္႔ အခြင္႔အေရးမ်ားကို အသိအမွတ္ျပဳျခင္းသည္
လူခပ္သိမ္း၏လြတ္လပ္မႈ၊ တရားမွ်တမႈ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈတို႔၏ အေျခခံအုတ္ျမစ္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊
လူ႔အခြင့္အေရးမ်ားကို အေရးမထား မထီေလးစားျပဳျခင္းသည္ လူခပ္သိမ္း၏ အက်င္႔သိကၡာကို ခ်ဳိးေဖာက္ဖ်က္ဆီးတတ္သည္႔ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာ အျပဳအမႈမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစခဲ့ေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ လြတ္လပ္စြာ ဖြင့္ဟေျပာဆုိႏုိင္မႈ၊ လြတ္လပ္စြာ သက္ဝင္ယံုၾကည္ႏိုင္မႈ၊ ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္း၊ ခ်ဳိ႕ငဲ့ျခင္းတို႔မွကင္းလြတ္စြာ အသက္ေမြးႏိုင္မႈတို႔ကို ခံစားရယူႏိုင္ေစမည့္ ေလာကတစ္ခု ေပၚေပါက္လာရန္အေရးကုိ လူခပ္သိမ္းတို႔က မိမိတို႔၏ အထက္သန္ဆံုးေသာ လုိလားခ်က္ဆႏၵႀကီးအျဖစ္ျဖင့္ ေႂကြးေၾကာ္ ေၾကညာၿပီးျဖစ္ေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ လူခပ္သိမ္းတို႔သည္ တရားလက္လြတ္ ႏွိပ္စက္ကလူျပဳမႈ၊ အုပ္စိုးမႈႏွင့္ ဖိစီးညႇဥ္းပန္းမႈတို႔ကို ေနာက္ဆံုး မလႊဲသာမေရွာင္သာ လက္နက္စြဲကုိင္ကာ ေတာ္လွန္ျခင္း၊ ပုန္ကန္ျခင္းမျပဳေစရန္၊ လူအခြင့္အေရးမ်ားကို ဥပေဒျဖင့္ ထိန္းသိ္မ္းကာကြယ္ေပးရမည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊
ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခင္ရင္းႏွီးစြာ ဆက္ဆံေရးကို ပိုမိုတိုးတက္ေစရန္ ၾကံေဆာင္ရမည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊
ကမာၻ႔ကုလသမဂၢအဖြဲ႕ဝင္တို႔သည္ မူလလူ႔အခြင့္အေရးမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ လူ၏ ဂုဏ္သိကၡာကိုလည္းေကာင္း၊ ေယာက်္ား
မိန္းမတို႔၏ တူညီသည့္ အခြင့္အေရးမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ ေလးစားယံုၾကည္ပါသည္ဟု ကုလသမဂၢတြင္ ထပ္မံ၍ အတည္ျပဳၿပီးသည့္အျပင္၊ လူမႈႀကီးပြား တိုးတက္ေရးႏွင့္တကြ ပုိမုိလြတ္လပ္ေကာင္းမြန္ေသာ လူ႔ဘဝအဆင္႔အတန္းတို႔ကုိ ျမႇင္႔တင္ရန္
သႏၷိ္႒ာန္ခ်ၿပီး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊
ကမာၻ႔ကုလသမဂၢအဖြဲ႕ဝင္ ႏိုင္ငံတို႔သည္ ကုလသမဂၢအဖြဲ႕ႏွင့္ပူေပါင္း၍ လူအခြင့္အေရးမ်ားကိုလညး္ေကာင္း၊ အေျခခံလြတ္လပ္ခြင့္
အခြင့္အေရးမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ ကမာၻတစ္ဝွမ္းလံုးတြင္ ႐ုိေသေလးစားက်င္႔သံုးေစာင္႔စည္းၾကျခင္းကို အားေပးမည္ဟု
ကတိျပဳၿပီးျဖစ္ေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊
ထုိေၾကာင့္ အေထြေထြညီလာခံက
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းကို လူတိုင္း အဖဲြ႕အစည္းတိုင္းသည္ အစဥ္ႏွလံုးသြင္းလ်က္ ကမာၻတစ္ဝွမ္းလံုးတြင္ အဆိုပါ အခြင့္အေရးမ်ားနွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို ႐ုိေသေလးစားၾကေစရန္ ဆံုးမသြန္သင္ျခင္းျဖင့္ အားထုတ္ၾကရမည္ဟုလည္းေကာင္း၊ ကုလသမဂၢ
အဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ထုိႏိုင္ငံတို႔၏ အာဏာပိုင္အတြင္းရွိ နယ္ပယ္ဆိုင္ရာ တိုင္းသူျပည္သားမ်ားအား အဆုိပါ အခြင့္အေရးႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ထိေရာက္စြာ သိမွတ္က်င့္သံုး ေစာင္႔စည္းၾကေစရန္
ျပည္တြင္းျပည္ပဆိုင္ရာ တိုးတက္ေသာ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားျဖင္႔ အားထုတ္ၾကရမည္ဟုလည္းေကာင္း ရည္ရြယ္ၿပီးလွ်င္
လူ႔အခြင့္အေရးမ်ားဆိုင္ရာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာေၾကညာစာတမ္းကုိ ႏိုင္ငံခပ္သိမ္း၊ လူခပ္သိမ္းတို႔ တစ္ေျပးညီစြာ ေဆာင္ရြက္
ႏိုင္ၾကစိမ့္ေသာငွာ ယခုထုတ္ျပန္ေၾကညာလိုက္သည္။

အပိုဒ္ ၁
လူတိုင္းသည္ တူညီ လြတ္လပ္ေသာ ဂုဏ္သိကၡာျဖင့္လည္းေကာင္း၊ တူညီလြတ္လပ္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ားျဖင့္လည္းေကာင္း
ေမြးဖြားလာသူမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုသူတို႔၌ ပိုင္းျခားေဝဖန္တတ္ေသာ ဉာဏ္္ႏွင့္ က်င့္ဝတ္သိတ⁠တ္ေသာ စိတ္တို႔ရွိၾက၍
ထိုသူတို႔သည္ အခ်င္းခ်င္း ေမတၱာထား၍ ဆက္ဆံက်င့္သုံုးသင္႔၏။

အပိုဒ္ ၂
လူတိုင္းသည္ လူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ အခြင့္အေရးအားလံုး၊ လြတ္လပ္ခြင့္အားလံုးတို႔ကို
ပိုင္ဆိုင္ခံစားခြင့္ရွိသည္။ လူမ်ဳိးႏြယ္အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ အသားအေရာင္အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ က်ား ၊ မ ၊ သဘာဝအားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊
ဘာသာစကာားအားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ကိုးကြယ္သည့္ဘာသာအားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံေရးယူဆခ်က္၊ သို႔တည္းမဟုတ္
အျခားယူဆခ်က္အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံႏွင့္ဆိုင္ေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ လူမႈအဆင့္အတန္းႏွင့္ဆိုင္ေသာ ဇစ္ျမစ္
အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ပစၥည္း ဥစၥာ ဂုဏ္အားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ မ်ဳိး႐ုိးဇာတိအားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ အျခားအဆင့္အတန္းအားျဖင့္ျဖစ္ေစ
ခြဲျခားျခင္းမရွိေစရ။
ထို႔ျပင္ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ ေနထိုင္ရာႏိုင္ငံ၏ သို႔တည္းမဟုတ္ နယ္ေျမေဒသ၏ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာျဖစ္ေစ၊ စီရင္
ပုိင္ခြင့္ဆိုင္ရာျဖစ္ေစ၊ တိုင္းျပည္အခ်င္းခ်င္းဆိုင္ရာျဖစ္ေစ၊ အဆင့္အတန္းတစ္ခုခုကို အေျချပဳ၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊
ေဒသနယ္ေျမတစ္ခုသည္ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာပိုင္ လြတ္လပ္သည့္နယ္ေျမ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကုလသမဂၢ ထိန္းသိမ္း
ေစာင္႔ေရွာက္ထားရသည့္နယ္ေျမ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကိုယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ အာဏာတို႔ တစ္စိတ္တစ္ေဒသေလာက္သာ ရရွိသည့္
နယ္ေျမ စသျဖင့္ ယင္းသို႔ေသာ နယ္ေျမမ်ားျဖစ္သည္၊ ျဖစ္သည္ဟူေသာအေၾကာင္းကုိ အေထာက္အထားျပဳ၍ေသာ္လည္းေကာင္း ခြဲျခားျခင္း လံုးဝမရွိေစရ။

အပိုဒ္ ၃
လူတိုင္း၌ အသက္ရွင္ရန္ လြတ္လပ္မႈခြင့္ႏွင့္ လံုျခံဳစိတ္ခ်ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၄
မည္သူ႔ကိုမွ် ေက်းကြ်န္အျဖစ္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အေစအပါးအျဖစ္၊ ႏိုင္ထက္စီးနင္း ေစခိုင္းျခင္းမျပဳရ။ လူကို ေက်းကြ်န္သဖြယ္
အဓမၼေစခုိင္းျခင္း၊ အေရာင္းအဝယ္ျပဳျခင္းႏွင့္ ထုိသေဘာသက္ေရာက္ေသာ လုပ္ငန္းဟူသမွ်ကို ပိတ္ပင္တားျမစ္ရမည္။

အပိုဒ္ ၅
မည္သူ႔ကိုမွ် ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ျခင္း၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္စြာ လူမဆန္စြာ ဂုဏ္ငယ္ေစေသာဆက္ဆံမႈမျပဳရ။
သို႔တည္းမဟုတ္ အျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္းမျပဳရ။

အပိုဒ္ ၆
လူတိုင္းတြင္ ဥပေဒအရာ၌ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးအျဖစ္ျဖင့္ အရာခပ္သိမ္းတြင္ အသိအမွတ္ျပဳျခင္းကုိ ခံယူပိုင္ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၇
လူအားလံုးတို႔သည္ ဥပေဒအရာ၌ တူညီၾကသည့္အျပင္၊ ဥပေဒ၏ အကာအကြယ္ကို ျခားနားျခင္းမခံရေစဘဲ တူညီစြာ
ခံစားပုိင္ခြင္႔ရွိသည္။ ဤေၾကညာစာတမ္းပါ သေဘာတရားမ်ားကို ဖီဆန္၍ ခြဲျခားျခင္းမွလည္းေကာင္း၊ ထုိသို႔ခြဲျခားျခင္းကုိ
လႈံ႕ေဆာ္ျခင္းမွလည္းေကာင္း၊ ကင္းလြတ္ေစရန္ အကာအကြယ္ကို တူညီစြာခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၈
ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကေသာ္လည္းေကာင္း အျခားဥပေဒကေသာ္လည္းေကာင္း လူတိုင္းအတြက္ေပးထားသည့္ အေျခခံ
အခြင့္အေရးမ်ားသည္ ခ်ဳိးေဖာက္ဖ်က္ဆီးျခင္းခံခဲ႔ရလွ်င္ ထုိသုိ႔ ခ်ဳိးေဖာက္ဖ်က္ဆီးေသာ ျပဳလုပ္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ
နစ္နာခ်က္အတြက္ ထိုသူသည္ ႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အာဏာပုိင္တရား႐ုံးတြင္ ထိေရာက္စြာ သက္သာခြင့္ရႏိုင္ေစရမည္။

အပိုဒ္ ၉
မည္သူမွ် ဥပေဒအရမဟုတ္ေသာ ဖမ္းဆီးျခင္းကုိျဖစ္ေစ၊ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္းကုိျဖစ္ေစ၊ ျပည္နွင္ျခင္းကိုျဖစ္ေစ မခံေစရ။

အပိုဒ္ ၁ဝ
အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ တာဝန္ဝတၱရားမ်ားကို အဆံုးအျဖတ္ခံရာတြင္လည္းေကာင္း၊ ျပစ္မႈေၾကာင့္ တရားစြဲဆို စီရင္
ဆံုးျဖတ္ခံရာတြင္လည္းေကာင္း၊ လူတိုင္းသည္ လြတ္လပ္၍ ဘက္မလိုက္ေသာ တရား႐ုံးေတာ္၏ လူအမ်ားေရွ႕ေမွာက္တြင္
မွ်တစြာ ၾကားနာစ⁠စ္ေဆးျခင္းကို တူညီစြာ ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၁၁
(၁) လူအမ်ားေရွ႕ေမွာက္၌ ဥပေဒအတိုင္း စ⁠စ္ေဆး၍ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သည္ဟု ထင္ရွားစီရင္ျခင္းခံရသည့္ အခ်ိန္အထိ ျပစ္မႈႏွင့္
တရားစြဲဆုိျခင္း ခံရသူတိုင္းသည္ အျပစ္မဲ့သူဟူ၍ ယူဆျခင္းခံထိုက္သည့္ အခြင့္အေရးရွိသည္။ ထိုအမႈကို
ၾကားနာစ⁠စ္ေဆးရာဝယ္ စြပ္စြဲခံရသည့္ ျပစ္မႈအတြက္ ခုခံေခ်ပႏိုင္ရန္ လုိအပ္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ားကုိ ထိုသူအား ေပးၿပီး
ျဖစ္ေစရမည္။
(၂) လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္အား ႏိုင္ငံဥပေဒအရျဖစ္ေစ၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဥပေဒအရျဖစ္ေစ၊ ျပစ္မႈမေျမာက္ေသာလုပ္ရပ္
သို႔မဟုတ္ ပ်က္ကြက္မႈအရ ဆြဲဆိုျပစ္ေပးျခင္းမျပဳရ။ ထို႔အျပင္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္စဥ္အခါက ထိုက္သင့္ေစႏိုင္ေသာ
အျပစ္ဒဏ္ထက္ပိုမိုႀကီးေလးေသာ အျပစ္ဒဏ္ကုိ ထုိက္သင့္ျခင္းမရွိေစရ။

အပိုဒ္ ၁၂
မည္သူမွ် မိမိသေဘာအတိုင္း ေအးခ်မ္းလြတ္လပ္စြာေနထိုင္ျခင္းကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိ၏ မိသားစုကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊
မိမိ၏ ေနအိမ္အသုိက္အဝန္းကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ စာေပးစာယူကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဥပေဒအရမဟုတ္ေသာ ဝင္ေရာက္
စြက္ဖက္ျခင္း မခံေစရ။ ထို႔ျပင္ မိမိ၏ဂုဏ္သိကၡာကိုလည္း အထက္ပါအတိုင္း ပုတ္ခတ္ျခင္း မခံေစရ။ လူတိုင္းတြင္ ထိုသို႔ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္းမွ ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ပုတ္ခတ္ျခင္းမွေသာ္လည္းေကာင္း ဥပေဒအရ ကာကြယ္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၁၃
(၁) လူတိုင္းတြင္ မိမိ၏ႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္အတြင္း၌ လြတ္လပ္စြာ သြားလာ ေရႊ႕ေျပာင္း ႏိုင္ခြင့္၊ ေနထိုင္ခြင့္ရွိသည္။
(၂) လူတိုင္းတြင္ မိမိေနထိုင္ရာ တိုင္းျပည္မွလည္းေကာင္း၊ အျခားတိုင္းျပည္မွလည္းေကာင္း ထြက္ခြာသြားပိုင္ခြင့္ရွိသည့္အျပင္၊
မိမိ၏ တိုင္းျပည္သို႔ ျပန္လာပိုင္ခြင့္လည္းရွိသည္။

အပိုဒ္ ၁၄
(၁) လူတိုင္းသည္ ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ခံေနရျခင္းမွ လြတ္ကင္းရန္ အျခားတိုင္းျပည္မ်ား၌ ေအးခ်မ္းစြာ ခုိလံႈေနႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။
(၂) ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ မပတ္သက္သည့္ ျပစ္မႈမ်ားမွေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကုလသမဂၢ၏ ရည္ရြက္ခ်က္ႏွင့္ သေဘာတရား မူမ်ားကို
ဖီဆန္ေသာအမႈမ်ားမွေသာ္လညး္ေကာင္း၊ အမွန္ေပၚေပါက္လာေသာ ျပစ္မႈေၾကာင့္ တရားစြဲဆိုျခင္းခံရသည့္
အမႈအခင္းမ်ားတြင္ အထက္ပါ အခြင့္အေရးကို အသံုးမျပဳႏိုင္ေစရ။

အပိုဒ္ ၁၅
(၁) လူတိုင္းသည္၊ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ခံယူခြင့္ရွိသည္။
(၂) ဥပေဒအရမဟုတ္လွ်င္ မည္သူမွ် မိမိ၏ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ကို စြန္႔လႊတ္ျခင္းမခံေစရ၊ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ေျပာင္းလဲႏိုင္ေသာ
အခြင့္အေရးကိုလည္း ျင⁠င္းပယ္ျခင္းမခံေစရ။

အပိုဒ္ ၁၆
(၁) အရြယ္ေရာက္ၿပီးေသာ ေယာက်္ားႏွင့္ မိန္းမတုိ႔တြင္ လူမ်ဳိးကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ကုိေသာ္လည္းေကာင္း
ကိုးကြယ္သည့္ဘာသာကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ အေၾကာင္းျပဳ၍ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ကန္႔သတ္ျခင္းမရွိဘဲ၊ ထိမ္းျမားႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ မိသားစု
ထူေထာင္ႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အဆိုပါ ေယာက်္ားႏွင့္ မိန္းမတို႔သည္ လင္မယားအျဖစ္ ေပါင္းသင္းေနစဥ္အခ်ိန္အတြင္း၌
ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အိမ္ေထာင္ကုိ ဖ်က္သိမ္း၍ ကြာရွင္းၾကသည့္အခါ၌လည္းေကာင္း၊ လက္ထပ္ေပါင္းသင္း အိမ္ေထာင္
ျပဳျခင္းႏွင္႔ စပ္လ်ဥ္းေသာ တူညီသည့္အခြင့္အေရးမ်ားကို ရရွိထိုက္သည္။
(၂) သတို႔သားႏွင့္ သတို႔သမီး ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္၏ လြတ္လပ္ေသာ သေဘာဆႏၵရွိမွသာလွ်င္ ထိမ္းျမားျခင္းကိုျပဳရမည္။
(၃) မိသားစုတစ္ခုသည္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း၏ သဘာဝက်ေသာ အေျခခံအဖြဲ႕တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ ထိုမိသားစုသည္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းႏွင္႔
အစိုးရတို႔၏ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းကို ခံယူခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၁၇
လူတိုင္းတြင္ မိမိတစ္ဦးခ်င္းေသာ္လည္းေကာင္း ၊ အျခားသူမ်ားႏွင့္ ဖက္စပ္၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ပစၥည္းဥစၥာတို႔ကို
ပိုင္ဆိုင္ရန္ အခြင့္အေရးရိွရမည္။
ဥပေဒအရမဟုတ္လွ်င္ မည္သူမွ် မိမိ၏ ပစၥည္းဥစၥာပိုင္ဆိုင္ခြင့္ကို စြန္႔လႊတ္ျခင္း မခံေစရ။

အပိုဒ္ ၁၈
လူတိုင္းတြင္ လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚၾကံဆႏိုင္ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ ခံယူရပ္တည္ႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ သက္ဝင္
ကိုးကြယ္ႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အဆိုပါ အခြင့္အေရးမ်ား၌ မိမိကိုးကြယ္သည့္ ဘာသာကို သို႔တည္းမဟုတ္ သက္ဝင္ယံုၾကည္ခ်က္ကုိ
လြတ္လပ္စြာေျပာင္းလဲႏိုင္ခြင့္ ပါဝင္သည့္အျပင္ မိမိတစ္ေယာက္ခ်င္းျဖစ္ေစ၊ အျခားသူမ်ားႏွင့္ စုေပါင္း၍ျဖစ္ေစ၊
ျပည္သူအမ်ား ေရွ႕ေမွာက္တြင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေရွ႕ေမွာက္တြင္မဟုတ္ဘဲေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိကုိးကြယ္ေသာ
ဘာသာကုိ သို႔တည္းမဟုတ္ သက္ဝင္ယံုၾကည္ခ်က္ကို လြတ္လပ္စြာ သင္ျပႏိုင္ခြင့္၊ က်င့္သံုးႏိုင္ခြင့္၊ ဝတ္ျပဳကိုးကြယ္ႏိုင္ခြင့္ႏွင့္
ေဆာက္တည္ႏိုင္ခြင့္တို႔လည္း ပါဝင္သည္။

အပိုဒ္ ၁၉
လူတိုင္းတြင္ လြတ္လပ္စြာ ထင္ျမင္ယူဆႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ ဖြင့္ဟေဖာ္ျပႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အဆိုပါ အခြင့္အေရးမ်ား၌
အေနွာင့္အယွက္မရွိဘဲ လြတ္လပ္စြာ ထင္ျမင္ယူဆႏိုင္ခြင့္ ပါဝင္သည့္အျပင္၊ ႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္မ်ားကို ေထာက္ထားရန္မလိုဘဲ
သတင္းအေၾကာင္းအရာႏွင့္ သေဘာတရားမ်ားကို တစ္နည္းနည္းျဖင့္ လြတ္လပ္စြာ ရွာယူဆည္းပူးႏိုင္ခြင့္၊ လက္ခံႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ ေဝငွ
ျဖန္႔ခ်ိခြင့္တို႔လည္း ပါဝင္သည္။

အပိုဒ္ ၂ဝ
(၁) လူတိုင္းတြင္ လြတ္လပ္ေအးခ်မ္းစြာ စုေဝးႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ ဖြဲ႕စည္းႏိုင္ခြင့္တို႔ရွိသည္။
(၂) မည္သူကိုမွ် အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုသို႔ ဝင္ေစရန္ အတင္းအက်ပ္မျပဳရ။

အပိုဒ္ ၂၁
(၁) လူတိုင္းတြင္ မိမိႏိုင္ငံ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၌ ကုိယ္တိုင္ျဖစ္ေစ၊ လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္လုိက္သည့္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားမွ
တစ္ဆင့္ျဖစ္ေစ ပါဝင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။
(၂) လူတိုင္းတြင္ မိမိ၏ႏိုင္ငံရွိ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းအဖဲြ႕၌ ဝင္ေရာက္ႏိုင္ရန္ တူညီသည့္အခြင့္အေရးရွိသည္။
(၃) ျပည္သူျပည္သားတို႔၏ ဆႏၵသည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၏ အေျခခံျဖစ္ရမည္၊ အဆိုပါဆႏၵကို အခ်ိန္ကာလပိုင္းျခားလ်က္
စစ္မွန္ေသာေရြးေကာက္ပြဲမ်ားျဖင့္
ထင္ရွားေစရမည္။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္လည္း လူတိုင္းအညီအမွ် ဆႏၵမဲေပးႏိုင္ခြင့္ရွိရမည့္အျပင္ ၊ ထုိေရြးေကာက္ပြဲမ်ားကို
လ်ဳိ႕ဝွက္မဲေပးစနစ္ျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ အလားတူ လြတ္လပ္ေသာ မဲေပးစနစ္ျဖင့္ျဖစ္ေစ က်င္းပရမည္။

အပိုဒ္ ၂၂
လူတိုင္းတြင္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း၏ အဖြဲ႕ဝင္တစ္ဦးအေနႏွင့္ လူမႈေရးလံုျခံဳခြင့္ရယူပိုင္ခြင့္ရွိသည့္အျပင္ ႏိုင္ငံေရးၾကိဳးပမ္းမႈျဖင့္ျဖစ္ေစ၊
ႏိုင္ငံတကာႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံအသီးသီး၏ ဖြဲ႕စည္းပံုႏွင့္လည္းေကာင္း၊ သယံဇာတအင္အားႏွင့္လည္းေကာင္း၊
ထုိလူ၏ ဂုဏ္သိကၡာႏွင့္ စ႐ုိက္လကၡဏာ လြတ္လပ္စြာတိုးတက္ျမင္႔မားေရးအတြက္ မရွိမျဖစ္လုိအပ္ေသာ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးႏွင့္
ယဥ္ေက်းမႈ အခြင့္အေရးမ်ားကို သံုးစြဲပိုင္ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၂၃
(၁) လူတိုင္းတြင္ အလုပ္လုပ္ရန္လည္းေကာင္း၊ မိမိႏွစ္သက္ရာ အသက္ေမြးမႈ အလုပ္အကိုင္ကုိ လြတ္လပ္စြာေရြးခ်ယ္ရန္
လည္းေကာင္း၊ တရားမွ်တ၍ လုပ္ေပ်ာ္ေသာ အလုပ္ခြင္၏ အေျခအေနကို ရရွိရန္လည္းေကာင္း၊ အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္ရျခင္းမွ
အကာအကြယ္ရရွိရန္လည္းေကာင္း အခြင့္အေရးရွိသည္။
(၂) လူတိုင္းတြင္ ခြဲျခားျခင္းမခံရေစဘဲ၊ တူညီေသာ အလုပ္အတြက္ တူညီေသာ အခေၾကးေငြ ရႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။
(၃) အလုပ္လုပ္ကိုင္သည့္ လူတိုင္းတြင္၊ မိမိႏွင့္ မိမိ၏မိသားစုအတြက္ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာႏွင့္ညီေအာင္ ေနထိုင္စားေသာက္ႏိုင္ရန္၊
စိတ္ခ်ေလာက္သည့္အျပင္၊ တရားမွ်တ၍ လုပ္ေပ်ာ္သည့္ လစာေၾကးေငြ ရပုိင္ခြင့္ရွိသည္။ လိုအပ္ခဲ့လွ်င္ အျခားနည္းလမ္းမ်ားမွ
လူမႈေရး အေထာက္အပံ့ကိုလည္း ထပ္မံ၍ ရႏိုင္ခြင့္ရိွသည္။
(၄) လူတိုင္းတြင္ မိမိအက်ဳိးခံစားခြင့္ကို ကာကြယ္ရန္ အလုပ္သမားအစည္းအ႐ုံးမ်ားဖြဲ႕စည္းခြင့္၊ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၂၄
လူတိုင္းတြင္ သင့္ျမတ္ေလ်ာ္ကန္စြာ ကန္႔သတ္ထားသည့္ အလုပ္လုပ္ခ်ိန္အျပင္၊ လစာႏွင့္တကြ အခါကာလအားေလ်ာ္စြာ
သတ္မွတ္ထားသည့္ အလုပ္အားလပ္ရက္မ်ားပါဝင္သည့္ အနားယူခြင့္ႏွင့္ အားလပ္ခြင့္ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၂၅
(၁) လူတိုင္းတြင္ မိမိႏွင့္တကြ မိမိ၏ မိသားစုက်န္းမာေရးႏွင့္တကြ ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ျဖာ ေအးခ်မ္းစြာ ေနထိုင္ႏိုင္ေရးအတြက္
အစာအဟာရ၊ အဝတ္အထည္ ေနအိမ္၊ ေဆးဝါးအကူအညီႏွင့္ လုိအပ္သည့္ လူမႈ အေထာက္အပံ႔မ်ား ပါဝင္ေသာ သင့္ေတာ္
ေလ်ာက္ပတ္သည့္ လူမႈအဆင္႔အတန္းကို ရယူခံစားခြင့္ရွိသည္။ ထို႔ျပင္ အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္ေသာအခါ၌ ေသာ္လည္းေကာင္း၊
မက်န္းမမာျဖစ္ေသာအခါ၌ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကိုယ္အဂၤါမစြမ္းမသန္ျဖစ္ေသာအခါ၌ ေသာ္လည္းေကာင္း၊
မုဆုိးမျဖစ္ေသာအခါ၌ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အသက္အရြယ္အိုမင္းေသာအခါ၌ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိကိုယ္တိုင္က
မတ⁠တ္ႏိုင္ေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ဝမ္းစာရွာမွီးႏိုင္ေသာ နည္းလမ္းမရွိေသာအခါ၌ ေသာ္လည္းေကာင္း
ေနထိုင္စားေသာက္ေရးအတြက္ လံုျခံဳစိတ္ခ်ရမႈ အခြင့္အေရးရွိသည္။
(၂) သားသည္မိခင္မ်ားႏွင့္ ကေလးမ်ားသည္ အထူးေစာင့္ေရွာက္ျခင္းႏွင့္ အကူအညီေပးျခင္းကို ရခြင့္ရွိသည္။ ဥပေဒအရ
ထိမ္းျမားျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ အျခားနည္းျဖင့္ျဖစ္ေစ ေမြးဖြားေသာကေလးအားလံုးသည္ တူညီေသာ လူမႈကာကြယ္
ေစာင့္ေရွာက္ေရးကို ရယူခံစားၾကရမည္။

အပိုဒ္ ၂၆
(၁) လူတိုင္းသည္ ပညာသင္ယူႏိုင္ခြင့္ရွိသည္၊ အနည္းဆံုး မူလတန္းႏွင့္ အေျခခံအဆင့္အတန္းမ်ားတြင္ ပညာ
သင္ၾကားေရးသည္ အခမဲ့ျဖစ္ရမည္။
မူလတန္းပညာသည္ မသင္မေနရ ပညာျဖစ္ရမည္။ စက္မႈလက္မႈပညာႏွင့္ အသက္ေမြးမႈပညာမ်ားကို ေယဘုယ်အားျဖင့္
သင္ၾကားရယူႏိုင္ေစရမည္။ ထို႔ျပင္ အထက္တန္းပညာအတြက္ အရည္အခ်င္းကို အေျခခံျပဳ၍ တူညီေသာ အခြင့္အေရး
ရရွိေစရမည္။
(၂) ပညာသင္ၾကားေရးကို လူသားတို႔၏ စ႐ုိက္လကၡဏာ အျပည္႔အဝတိုးတက္မႈအျပင္၊ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ အေျခခံလြတ္လပ္ခြင့္
႐ုိေသေလးစားမႈတို႔ကို ရွင္သန္ဖြံ႕ၿဖိဳးလာေစရန္ ရည္ရြယ္၍ သင္ၾကားေစရမည္။ ပညာသင္ၾကားေရးသည္ ႏိုင္ငံအားလံုးတို႔တြင္လည္းေကာင္း၊ လူမ်ိဳးစုမ်ား တြင္လည္းေကာင္း၊ ဘာသာေရးအသင္းအဖြဲ႕မ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ အခ်င္းခ်င္းနားလည္မႈ၊
သည္းခံမႈႏွင့္ ခင္မင္ရင္းႏွီးမႈတို႔ကုိ အားေပးရမည္။ ထို႔ျပင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္တံ့ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရန္အလို႔ငွာ
ကုလသမဂၢ၏ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားကိုလည္း ျဖစ္ေျမာက္ေအာင္ အားေပးရမည္။
(၃) မိဘတို႔တြင္ မိမိတို႔၏ ကေလးမ်ား သင္ယူရမည့္ ပညာအမ်ဳိးအစားကုိ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ေသာ လက္ဦးအခြင့္အေရးရွိသည္။

အပိုဒ္ ၂၇
(၁) လူတိုင္းတြင္ သက္ဆိုင္ရာ ယဥ္ေက်းမႈေလာက၌ လြတ္လပ္စြာ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခြင့္ သုခုမပညာရပ္မ်ားကို
လြတ္လပ္စြာ လိုက္စားေမြ႕ေလ်ာ္ႏိုင္ခြင့္၊ သိပံၸပညာထြန္းကားေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ လြတ္လပ္စြာ ဝင္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ႏိုင္ခြင့္ႏွင့္
ထုိပညာ၏ အက်ဳိးအာနိသင္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ခံစားသံုးစြဲႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။
(၂) လူတိုင္းတြင္ သိပံၸမွျဖစ္ေစ၊ စာေပမွျဖစ္ေစ၊ သုခုမပညာမွျဖစ္ေစ၊
မိမိကိုယ္ပိုင္ဉာဏ္ျဖင့္ ၾကံစည္ဖန္တီးမႈမွ ျဖစ္ထြန္းလာသည့္ ဂုဏ္ႏွင့္ ေငြေၾကး အက်ဳိးအျမတ္မ်ားကို ခံစားရယူႏိုင္ရန္
အခြင့္အေရးအတြက္ ကာကြယ္မႈကိုရရွိရန္ အခြင့္အေရးရွိသည္။

အပိုဒ္ ၂၈
လူတိုင္းသည္ ဤေၾကညာစာတမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို အျပည့္အစံု ရယူႏိုင္ေသာ
လူမႈဆက္ဆံေရး အေျခအေနႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာဆက္ဆံေရး အေျခအေနတို႔၏ အက်ဳိးေက်းဇူးကို ခံစားႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။

အပိုဒ္ ၂၉
(၁) မိမိ၏ စ႐ုိက္လကၡဏာ လြတ္လပ္စြာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ႏိုင္သည့္ တစ္ခုတည္းေသာ လူ႔အသိုက္အဝန္းအတြက္ လူတိုင္း၌ တာဝန္
ရွိသည္။
(၂) မိမိ၏ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို သံုးစြဲရာတြင္ လူတိုင္းသည္၊ အျခားသူမ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္
လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို အသိအမွတ္ျပဳ၍ ႐ုိေသေလးစားေစရန္ အလို႔ငွာလည္းေကာင္း၊ ဒီမိုကေရစီက်င့္သံုးေသာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတြင္
ကုိယ္က်င့္တရားအျပင္၊ ရပ္ရြာေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ျပည္သူ႔ အက်ဳိးစီးပြား ျဖစ္ထြန္းေရးတို႔အတြက္၊ တရားမွ်တစြာ က်င့္ေဆာင္ရန္အလို႔ငွာ လည္းေကာင္း၊ ဥပေဒကျပ႒ာန္းထားသည့္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈမ်ားျဖင့္သာ ကန္႔သတ္ျခင္းခံရမည္။
(၃) အဆိုပါ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို မည္သည့္အမႈကိစၥတြင္မွ် ကုလသမဂၢ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားႏွင့္
လည္းေကာင္း၊ အေျခခံမူမ်ားႏွင့္လည္းေကာင္း ဆန္႔က်င္၍ မသံုးစြဲရ။

အပိုဒ္ ၃ဝ
ဤေၾကညာစာတမ္းပါ အခြင့္အေရးႏွင့္တကြ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ား ပ်က္စီးရာပ်က္စီးေၾကာင္းတို႔ကို ရည္ရြယ္၍၊ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအတြက္ျဖစ္ေစ၊ လူတစ္စုအတြက္ျဖစ္ေစ၊ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္အတြက္ျဖစ္ေစ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ရန္ အခြင့္ရွိသည္ဟုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကိုယ္တိုင္ေဆာင္ရြက္ရန္ အခြင့္ရွိသည္ဟုေသာ္လည္းေကာင္း အဓိပၸာယ္ ပိုင္းျခားေကာက္ယူျခင္း မရွိေစရ။